معرفی کتاب خوب در زمینهی عزت نفس چندان دشوار نیست. کتاب روانشناسی عزت نفس براندن، ویژگیهای یک کتاب روانشناسی عمومی و کاربردی را دارد. این کتاب هفده فصل دارد که در قالب سه بخش ساماندهی شدهاند. ناتانیل براندن – که از پیشگامان بحث عزت نفس و از مروّجان آن نیز هست – این تقسیمبندی سهبخشی را بسیار هوشمندانه انجام داده است. او ابتدا در بخش اول کتاب، به معرفی مفهوم عزت نفس و نمایش بیرونی عزت نفس میپردازد. به عبارت دیگر، به این پرسشها پاسخ میدهد که عزت نفس چیست و کسی که عزت نفس بالا (یا پایین) دارد، این عزت نفس بالا یا کمبود عزت نفس را چگونه و به چه شکلی در رفتار خود بروز میدهد.
کتاب روانشناسی عزت نفس هفده فصل دارد که در قالب سه بخش ساماندهی شدهاند. ناتانیل براندن – که از پیشگامان بحث عزت نفس و از مروّجان آن نیز هست – این تقسیمبندی سهبخشی را بسیار هوشمندانه انجام داده است.
او ابتدا در بخش اول کتاب، به معرفی مفهوم عزت نفس و نمایش بیرونی عزت نفس میپردازد. به عبارت دیگر، به این پرسشها پاسخ میدهد که عزت نفس چیست و کسی که عزت نفس بالا (یا پایین) دارد، این عزت نفس بالا یا کمبود عزت نفس را چگونه و به چه شکلی در رفتار خود بروز میدهد.
بخش دوم کتاب روانشناسی عزت نفس، به شش ستون عزت نفس میپردازد. شش ستونی که براندن آنها را منابع درونی عزت نفس مینامد:
- زندگی آگاهانه (Living Consciously)
- خودپذیری [= پذیرش خویشتن] (Self-acceptance)
- مسئولیت در قبال خود (Self-responsibility)
- ابراز وجود (Self-assertiveness)
- زندگی هدفمند (Living Purposefully)
- یکپارچگی (Personal Integrity)
منظور براندن از درونی بودن این است که هر شش ستون (یا شش منبع) کاملاً در اختیار شما هستند و هیچکس نمیتواند در آنها دخل و تصرف کند. اگر آگاهانه زندگی نمیکنیم، اگر مسئولیتپذیر نیستیم، اگر در مهارت ابراز وجود ضعیف هستیم، اینها همه از درون ما سرچشمه میگیرند و باید خودمان برایشان کاری بکنیم.
نمیتوانیم از فرد دیگری بخواهیم زندگی ما را هدفمند کند یا خودپذیری را در ما افزایش دهد.
براندن در بخش سوم کتاب خود، به نقش عوامل بیرونی میپردازد. عواملی مثل مدرسه، خانواده، فرهنگ و محیط کار، که میتوانند در پرورش عزت نفس ما (یا تضعیف آن) نقش ایفا کنند.
نباید بخش سوم را در تعارض با بخش دوم ببینیم.
در واقع براندن توضیح میدهد که بخشی از عزت نفس امروز ما (پایین یا بالا، ضعیف یا قوی) در اثر شرایط محیطی و یادگیری ما از محیط شکل گرفته است. اما از سوی دیگر، اگر امروز قصد کردهایم عزت نفس خود را افزایش دهیم، دیگر نمیتوانیم به سراغ خانواده و مدرسه و محیط کار برویم و بگوییم: «عزت نفس من به خاطر کارهای شما پایین است. بیایید و خودتان کمک کنید تا عزت نفسم افزایش پیدا کند.»
همهی شش ستون اصلی عزت نفس، در اختیار ما هستند و اگر تا به امروز، آنها را جدی نگرفتهایم و به آنها نپرداختهایم، از این به بعد میتوانیم برای تقویت و پرورش آنها وقت بگذاریم.