چگونه به درخواست های کودکان یا اصرارهایشان جواب دهیم؟ ( بچه های 2 تا 8 سال)
نکات کلیدی
- وقتی با درخواست های کودکان مواجه می شوید، مکث کنید و گوش دهید. این نشان می‌دهد قبل از پاسخ دادن به آن فکر کرده‌اید.
- اگر لازم است «نه» بگویید، دلیلش را توضیح دهید. همیشه برای رد کردن، دلیل بیاورید.
- اصرار یا غر زدن زمانی است که کودکان بارها و به شکلی چالش‌برانگیز چیزی را درخواست می‌کنند.
- نحوه پاسخ شما به درخواست‌ها و اصرار کودکان به آن‌ها در مورد ارتباط، احترام و مصالحه می‌آموزد.
درخواست های کودکان: چرا پاسخ سازنده مهم است
کودکان مدام درخواست می‌کنند. مثلاً: «می‌توانم با اسباب بازیم بازی کنم؟» یا «می‌توانم کیک بپزم؟»
برخی درخواست‌ها ساده‌اند. مثلاً: «بله، می‌توانی با اسباب بازیت بازی کنی.»
اما برخی دیگر دشوارترند. مثلاً وقتی کودک می‌خواهد کیک بپزد، شما ممکن است به ایمنی در آشپزخانه، مواد لازم یا مسئولیت تمیز کردن بعد از کار فکر کنید.
وقتی کودک چیزی می‌خواهد، این فرصتی است تا به او مهارت ارتباط مؤثر، مدیریت انتظارات و هیجانات را بیاموزید – فارغ از اینکه پاسخ‌تان بله باشد یا خیر.
چگونه به کودک پاسخ دهیم وقتی چیزی می‌خواهد
مراحل زیر می‌تواند کمک‌کننده باشد، چه بخواهید بله بگویید، چه نه، چه شاید:
1. گوش دهید
کمی وقت بگذارید تا متوجه شوید کودک دقیقاً چه می‌خواهد. نشان دهید که شنیده‌اید و فهمیده‌اید. این کار احتمال پذیرش پاسخ‌تان را بیشتر می‌کند. حتی اگر قصد بله گفتن ندارید، کمی همدلی نشان دهید. مثلاً: «آهان، می‌فهمم چرا اینو می‌خوای. خیلی هم باحاله!»
2. مکث کنید و تصمیم بگیرید
این مکث کوتاه به شما فرصت فکر کردن می‌دهد و به کودک پیام می‌دهد که به درخواستش اهمیت می‌دهید. از خود بپرسید: «لازم است نه بگویم، یا می‌توانم بله بگویم؟ اگر بله نیست، می‌شود مذاکره کرد؟»
3. پاسخ اولیه را بر اساس نحوه درخواست کودک بدهید
- اگر کودک مؤدبانه پرسیده، او را بابت استفاده از ادب تحسین کنید. این پیام می‌دهد که ادب همیشه توجه شما را جلب می‌کند، حتی اگر پاسخ همیشه بله نباشد.
- اگر کودک با غر زدن، تهدید یا دستور دادن خواسته، به او بگویید باید مؤدبانه‌تر بیان کند. مثلاً: «علی، لطفاً با صدای آروم صحبت کن» یا «مریم، چطوری باید درخواست کنیم؟»
اغلب می‌توانید بله بگویید، گاهی هم می‌توانید به توافقی برسید. در هر صورت، پاسخ‌های عادلانه و یکسان شما به کودک می‌آموزد بهترین راه درخواست کردن چیست.
وقتی لازم است به کودک نه بگویید
گاهی کودکان نمی‌توانند آنچه می‌خواهند را داشته باشند. این راه‌ها کمک می‌کند «نه» گفتن مؤثر باشد:
1. دلیل بیاورید
دلیل کوتاه کمک می‌کند کودک تصمیم شما را بفهمد. مثلاً: «الان وقت نداریم سوار چرخ و فلک بشیم. دفعه بعد می‌ریم.»
2. ناامیدی کودک را درک کنید
مثلاً: «می‌فهمم که ناراحت شدی چون واقعاً اون بیسکویتا رو می‌خواستی. ولی امروز دیگه خوراکی کافی خوردیم.»
3. پای تصمیم‌تان بایستید
اگر نظرتان را تغییر دهید، کودک یاد می‌گیرد که «نه» قطعی نیست و با اصرار می‌شود آن را تغییر داد.
4. جایگزین پیشنهاد کنید (اگر می‌شود)
مثلاً: «نمی‌تونم این وسیله رو بخرم چون گرونه. بیا بریم خونه با اسباب‌بازی‌هایی که داریم یه باغ‌وحش بسازیم.»
5. بازخورد مثبت بدهید
اگر کودک نه را پذیرفت، تحسین کنید: «خیلی خوشم اومد وقتی گفتم نه، گفتی باشه.»
نه شنیدن یک مهارت اجتماعی-هیجانی مهم است. این به کودک کمک می‌کند مدیریت احساسات و ناامیدی را یاد بگیرد و ابراز وجود سالم را تجربه کند.
چگونه نیاز به گفتن نه را کاهش دهیم
اگر «نه» را برای مسائل مهم نگه دارید، کودک آن را جدی‌تر می‌گیرد.
چند راهکار برای کمتر نه گفتن:
- قوانین پایه‌ای بگذارید. مثلاً قبل از خرید به کودک بگویید چرا می‌روید و چه قوانینی هست. «وقتی رسیدیم خونه خوراکی می‌خوریم» یا «امروز توی خرید، چیزی درخواست نمی‌کنیم.»
- اگر می‌توانید بله بگویید. «باشه، مجید می‌تونه بعد مدرسه بیاد خونمون، البته اگه پدرش موافق باشه.»
- به جای نه گفتن، مذاکره کنید. «امروز نمی‌تونیم پارک بریم چون باید خواهرت رو از مدرسه برداریم، اما فردا می‌ریم.»
- مراقب تبلیغات باشید. کودکان با دیدن تبلیغ اسباب‌بازی یا خوراکی بیشتر وسوسه می‌شوند. درباره تبلیغات با کودکتان صحبت کنید.
چگونه با اصرار و غر زدن برخورد کنیم
اصرار یعنی کودک بارها و به شکلی چالش‌برانگیز چیزی را بخواهد، حتی بعد از نه گفتن شما. مثلاً:
«می‌تونم یه شکلات بخورم؟»، «من شکلات می‌خوام!»، «بده بهم شکلات!»، «تو رو خدا!».
دلایل اصرار کودک می‌تواند این باشد:
- هنوز مهارتهای خودتنظیمی و کنترل تکانه‌ها را یاد نگرفته است.
- تحت تأثیر تبلیغات برای کودکان (اسباب‌بازی، خوراکی ناسالم و …) قرار گرفته است.
- می‌خواهد توجه شما را جلب کند.
راهکارها:
- حواسش را پرت کنید. «به نظرم گلمون گرسنه‌ست. میای بهش آب بدیم؟»
- هنگام خرید، پاداش سالم بدهید: «اگه خرید رو بدون درخواست انجام بدی، تو راه برمی‌گردیم پارک.»
- اگر گفته‌اید نه و او همچنان اصرار کرد، توجه‌تان را از آن رفتار بردارید.
- وقتی اصرار قطع شد، توجه مثبت بدهید. «ممنون که بزرگونه رفتار کردی. افتخار می‌کنم بهت.»
- آرام بمانید و به خودتان هم مهربان باشید؛ شما دارید بهترین تلاش‌تان را می‌کنید.
- مطالب مرتبط: یادگیری نوزاد و کودک از تولد تا پنج سالگی
درخواست های کودکان در سنین مختلف
نوپاها (۱ تا ۳ سال):
خواسته‌هایشان را با اشاره یا صدا بیان می‌کنند. نه شنیدن برایشان سخت است و اغلب قشقرق (tantrum) می‌کنند. شما باید آرام باشید و همراهی کنید تا احساس امنیت کنند.
پیش‌دبستانی‌ها (۳ تا ۵ سال):
واژگانشان گسترش می‌یابد و یاد می‌گیرند روی محیط و والدین تأثیر بگذارند. می‌توانید آرام توضیح دهید چه فکری دارید. مثلاً: «می‌دونم می‌خوای الان حرف بزنیم، اما اگه دیر برم دنبال آبجی، دیر می‌شه. بیا توی ماشین حرف بزنیم.»
کودکان دبستانی (۵ تا ۸ سال):
مهارتهای زبانی و مذاکره دارند. از ۸ سالگی ممکن است دلایل قانع‌کننده‌ای بیاورند. وقتی نه می‌گویید، ناراحت می‌شوند ولی کمتر از کودکان کوچک‌تر قشقرق می‌کنند، چون خودتنظیمی بیشتری دارند و توضیحات پیچیده‌تر را می‌فهمند.
🔹 رفتار کودکان تحت تأثیر عوامل مختلف است. همیشه خوب است فکر کنید «چرا کودک اینطور رفتار می‌کند؟» وقتی دلیل رفتار را بفهمید، پاسخ مناسب‌تری خواهید داشت.
